- مشخصات کتاب
- جلد اوّل
- [مقدمه مترجم]
- درآمدی بر بر سلسله درسها و مباحث کتاب [از مترجم]
- اشاره
- تاریخچه نگارش فقه حکومتی در اسلام
- فرایند واژهها
- 1- عصر پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع)
- 2- عصر فقهای اقدم
- 3- عصر فقهای قدیم
- 4- فقهای عصر متأخر
- 5- دوران فقهای معاصر
- [برخی از حوادث این دوره]
- [نمونههایی را از آرای برخی از فقهای برجستۀ این دوران راجع به مسائل حکومتی]
- اشاره
- 1- شیخ جعفر کاشف الغطاء:
- 2- ملا احمد نراقی:
- 3- میر فتاح حسینی مراغی:
- 4- صاحب جواهر:
- 5- فاضل دربندی صاحب خزائن:
- 6- شیخ مرتضی انصاری:
- 7- بحر العلوم صاحب بلغة الفقیه:
- 8. آیت اللّه نائینی:
- 9- آیت الله شهید مدرس:
- 10- آیت الله العظمی بروجردی:
- 11- حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مد ظله العالی:
- 12- حضرت آیت الله العظمی منتظری:
- روش علمی و شخصیت فقهی استاد
- اشاره
- 1- از خانه تا مدرسه
- 2- اساتید مشهور:
- 3- تألیفات و آثار علمی:
- اشاره
- 1- کتاب نهایة الاصول:
- 2- البدر الزاهر فی صلاة الجمعه و المسافر:
- 3- کتاب الحدود:
- 4- کتاب الخمس و الانفال:
- 5- کتاب الزکاة:
- 6- دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه:
- 7- مباحث فقهی الغصب و الاجارة و الوصیه
- 8. رسالۀ توضیح المسائل:
- 9- درسهای نهج البلاغه:
- 10- مناظرۀ مسلمان و بهائی:
- 11- دفترهای مطالعات سیاسی:
- 12- تاریخ بیست سالۀ معاصر ایران:
- 13- مجموعۀ خطابهها، بیانیهها و پیامها:
- 4- ارجاعات امام خمینی
- 5- شخصیت فقهی و روش تدریس:
- [إهداء و سفارش مترجم]
- [خطبة المؤلف]
- مقدمه
- اشاره
- 1- ضرورت وجود دولت و حکومت:
- 2- حکومت و دولت و چگونگی پیدایش آن:
- 3- انواع حکومتهای رایج در جهان:
- 4- حکومت اسلامی:
- 5- اوصاف و شرایط حاکم منتخب از نظر عقلا:
- 6- ولایت فقیه:
- 7- لزوم دخالت علما و فقها در مسائل سیاسی-
- 8- عوامل انزجار مسلمانان از سیاست و حکومت:
- 9- سبب تألیف و اشاره به بخشها و فصلهای کتاب:
- [سبب تألیف]
- [اشاره به بخشها و فصلهای کتاب]
- مقدمه: مقدمۀ کتاب مشتمل است بر مطالبی پیرامون وجود دولت و حکومت برای جوامع،
- بخش اول: در این بخش پیرامون مقتضای اصل عملی فقهی در مسأله حکومت و ولایت،
- بخش دوم: در بیان اثبات اجمالی ولایت رسول خدا (ص) و ائمه معصومین (ع) از دیدگاه ماست
- بخش سوم: در رابطه با لزوم حکومت و ضرورت ایجاد آن در همۀ زمانها،
- بخش چهارم: در رابطه با شرایط و ویژگیهای حاکم اسلامی است
- بخش پنجم: در این بخش چگونگی انعقاد امامت،
- بخش ششم: پیرامون حدود ولایت فقیه، شرح وظایف ولی فقیه، نقش قوای سهگانه
- بخش هفتم: پیرامون اخلاق حکومتی اسلام،
- بخش هشتم: دربارۀ منابع مالی حکومت اسلامی است
- خاتمه: در خاتمۀ کتاب، عهدنامۀ معروف حضرت امیر المؤمنین (ع) به مالک اشتر
- 10- شیوه و طریقۀ ما، در بحث:
- 11- اهمیت فقه حکومتی و مسائل اجتماعی در اسلام:
- 12- عدم تنافی طرح مباحث علمی با وحدت اسلامی:
- 13- تذکر و عذر خواهی:
- بخش اوّل اصل اولی و حکم عقل در مسأله ولایت
- بخش دوّم ثبوت ولایت برای رسول خدا و أئمه معصومین در طول ولایت خداوند
- اشاره
- ثبوت ولایت به مفهوم حکومت برای برخی از انبیاء و ائمۀ معصومین (ع)
- دلالت آیات قرآن کریم بر ولایت برخی از انبیا و ائمه معصومین علیهم السلام:
- اشاره
- 1- دلالت آیۀ وَ إِذِ ابْتَلیٰ إِبْرٰاهِیمَ ...
- 2- دلالت آیۀ: یٰا دٰاوُدُ إِنّٰا جَعَلْنٰاکَ خَلِیفَةً ...:
- 3- دلالت آیۀ: النَّبِیُّ أَوْلیٰ بِالْمُؤْمِنِینَ ...:
- اشاره
- [چند احتمال در اینکه محدودۀ این ولایت تا کجاست و معنی این آیه چیست]
- برخی از موارد استناد [پیامبر اکرم (ص)] به آیۀ فوق:
- ابلاغ خلافت امیر المؤمنین (ع) توسط پیامبر اکرم (ص):
- آیا پیامبر اکرم (ص) بدون تعیین جانشین از دنیا رحلت فرمود؟
- یک داستان قابل توجه:
- نظر خلیفۀ دوم در تعیین خلیفه:
- وصیت در مسائل شخصی مهمتر است یا تعیین سرنوشت امت اسلام؟:
- دلیل دیگری بر نصب حضرت علی (ع) به خلافت:
- اجمالی از جریان غدیر خم:
- علی (ع) و غصب خلافت:
- لزوم اظهار نظر در مباحث علمی:
- معنای ولایت و مشتقات آن در لغت و در فرهنگ اسلامی:
- روایاتی در لزوم تمسک به اهل بیت پیغمبر علیهم السلام:
- 4- دلالت آیۀ: وَ مٰا کٰانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لٰا مُؤْمِنَةٍ إِذٰا قَضَی اللّٰهُ ...:
- 5- دلالت آیۀ إِنَّمٰا وَلِیُّکُمُ اللّٰهُ وَ رَسُولُهُ ...:
- 6- دلالت آیۀ: أَطِیعُوا اللّٰهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ ...
- 7- دلالت آیۀ: فَلٰا وَ رَبِّکَ لٰا یُؤْمِنُونَ حَتّٰی یُحَکِّمُوکَ ...:
- 8- دلالت آیۀ: إِنّٰا أَنْزَلْنٰا إِلَیْکَ الْکِتٰابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ بَیْنَ النّٰاسِ ...:
- 9- دلالت آیه: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ ...:
- خلاصۀ کلام:
- بیان چند نکته در رابطه با مفاهیم ولایت و امامت:
- بخش سوّم ضرورت حکومت و لزوم آن در همۀ زمانها از نظر اسلام
- اشاره
- فصل اول سخنان تعدادی از علما که بر ضرورت حکومت اسلامی ادعای اجماع کردهاند.
- اشاره
- 1- مرحوم صاحب جواهر،
- 2- مرحوم علامه در اوایل کتاب الالفین میفرماید:
- 3- مرحوم محقق نراقی
- 4- استاد بزرگوار ما مرحوم آیت اللّه العظمی بروجردی طاب ثراه
- 5- ماوردی در کتاب الاحکام السلطانیه «6»
- 6- ابو محمد، ابن حزم اندلسی در کتاب الفصل
- 7- ابن خلدون در کتابی که آن را به عنوان مقدمهای بر تاریخ خود نگاشته
- 8- ابن ابی الحدید معتزلی
- 9- و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة آمده است:
- فصل دوم مرور اجمالی به فقه حکومتی اسلام (بر اساس روایات و فتاوای اصحاب).
- [روش فقها و روش فلاسفه بر اثبات حکومت اسلامی]
- دو دیدگاه مختلف در نگرش به اسلام:
- اشاره
- 1- دیدگاه تفکیک دین از سیاست:
- 2- دیدگاه وحدت دین و سیاست:
- [حکومت و ابواب مختلف فقه]
- حکومت و نماز
- حکومت و روزه و اعتکاف
- حکومت و زکات
- حکومت و خمس و انفال
- حکومت و حج
- حکومت و جهاد
- اصلاح دین و دنیا توسط جهاد:
- نمونههایی از آیات مربوط به جهاد:
- چند نمونه از روایات مربوط به جهاد:
- جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی:
- چگونگی اجازۀ امام در جهاد ابتدایی:
- وجوب جهاد دفاعی و مشروط نبودن آن به اجازۀ امام:
- دلالت روایات بر ضرورت جهاد دفاعی:
- ضرورت دفاع از کیان اسلام گرچه همراه با امام جائر:
- ضرورت ایجاد تشکل و کسب آمادگی برای دفاع:
- خلاصۀ کلام در باب جهاد:
- حکومت و بغات
- حکومت و غنائم جنگی، جزیه، اسرا و اراضی فتح شده:
- حکومت و «حجر» و «وصیت»
- حکومت و نکاح و طلاق:
- حکومت و ارث
- حکومت و قضاء و حدود
- اشاره
- قضاوت یکی از ارکان حکومت اسلامی و منصب قضاء یکی از شئون ولایت و امامت است.
- پرداخت دیه از بیت المال در صورت وقوع خطا در قضاوت:
- زندانی شدن افراد فاسد و کلاهبردار توسط امام:
- قبول شهادت توسط امام:
- اجرای حدود زیر نظر و با پشتوانۀ امام:
- تعقیب افراد متجاوز توسط امام:
- روایات دیگری در زمینۀ اجرای حدود توسط امام:
- حکومت و قصاص و دیات
- نمونههای دیگری از مسائل حکومتی در ابواب مختلف فقه (بر اساس فتاوای فقها)
- اشاره
- حکومت و امر به معروف و نهی از منکر:
- حکومت و تجارت:
- حکومت و دین (قرض):
- حکومت و قبول ولایت:
- حکومت و رهن (گرو):
- حکومت و حجر:
- حکومت و شرکت:
- حکومت و ودیعه:
- حکومت و وکالت:
- حکومت و وصیت:
- حکومت و نکاح:
- حکومت و اصلاح زن و شوهر:
- حکومت و طلاق:
- حکومت و ظهار «27»:
- حکومت و «ایلاء» (تحریم همسر با قسم):
- حکومت و احیای زمینهای موات:
- حکومت و «لقطه» (گمشدهها):
- حکومت و «شهادات»:
- حکومت و حدود:
- حکومت و دیات:
- فصل سوم بیان دلایل ضرورت حکومت در همۀ زمانها از نظر اسلام
- اشاره
- دلیل اول: [جامعیت اسلام و آمیختگی آن با ولایت و حکومت]:
- دلیل دوم: [حکومت، ضرورتی فطری و نیازی عقلی]
- دلیل سوم: [استدلال به روایت فضل بن شاذان در تبیین فلسفۀ امامت و ولایت]
- دلیل چهارم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) به هنگام رد شبهۀ خوارج]-
- دلیل پنجم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) در کتاب محکم و متشابه]-
- دلیل ششم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) در پاسخ به نامه معاویه]
- دلیل هفتم: [اثبات حکومت بر اساس یک صغری و کبرای منطقی از آیات و روایات]
- دلیل هشتم: [استدلال به روایت زراره، بنی الاسلام علی خمسة اشیاء]-
- دلیل نهم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) لو لا حضور الحاضر ...]
- دلیل دهم: [ذکر روایاتی از طریق فریقین بر ضرورت دولت و حکومت]-
- فصل چهارم بررسی روایات مورد استناد اهل سکوت در عصر غیبت
- اشاره
- 1- صحیحۀ عیص بن قاسم:
- [متن صحیحه]
- توضیح روایت:
- دلایل نام نبردن زید در قیام خود، از امام صادق (ع):
- قداست و قیام زید:
- چند روایت از ائمه معصومین در تأیید قیام زید:
- اظهار نظر مرحوم شیخ صدوق دربارۀ زید بن علی «ره»:
- نظر شیخ مفید و صاحب تکمله دربارۀ زید «ره»:
- قیام زید، الگوی قیام از غیر ائمه معصومین (ع):
- شیوۀ برخورد اصحاب امام صادق (ع) با قیام زید:
- ضعف سند روایات وارده در مذمت زید:
- خلاصۀ کلام دربارۀ زید «ره»:
- قیام محمد بن عبد الله محض (نفس زکیه):
- خلاصۀ کلام اینکه آنچه از قسمت اول صحیحۀ عیص استفاده میشود
- 2- روایت مرفوعۀ ربعی:
- روایت متوکل بن هارون:
- روایت ابی الجارود:
- 3- روایت سدیر:
- 4- روایت ابی المرهف:
- 5- روایت فضل بن سلیمان:
- 6- روایت ابی بصیر:
- 7- روایت عمر بن حنظله:
- 8- روایت «معلی بن خنیس»:
- 9- روایت «انس بن محمد»:
- 10- روایت عیص بن قاسم:
- 11- روایت ابی عبدون:
- 12- روایت ابی عبد الله سیاری:
- 13- روایت عبیدی:
- 14- روایت حسین بن خالد:
- 15- کلام امیر المؤمنین (ع) در نهج البلاغه:
- 16- روایت جابر:
- 17- روایت زرّ بن حبیش:
- خلاصۀ کلام و نتیجه:
- جلد دوّم
- یادداشت جلد دوم
- بخش چهارم شرایط حاکم اسلامی (رهبر واجب الاطاعة)
- اشاره
- یادآوری:
- فصل اول شرایط رهبر و والی در کلمات دانشمندان و فقها
- اشاره
- 1- کلام شیخ الرئیس ابو علی سینا:
- 2- کلام فارابی:
- 3- کلام ابی الحسن ماوردی:
- 4- کلام قاضی ابی یعلی:
- 5- کلام علامۀ حلی در تذکره:
- 6- کلام قاضی باقلانی:
- 7- کلام قاضی عضد الدین ایجی و شریف گرگانی:
- 8- کلام عبد الملک جوینی:
- 9- کلام دیگری از عبد الملک جوینی:
- 10- کلام نووی شافعی:
- 11- کلام ابن حزم اندلسی:
- 12- کلام دیگری از ابن حزم:
- 13- و باز کلام دیگری از ایشان:
- 14- کلام ابن خلدون:
- 15- کلام قلقشندی:
- 16. خلاصۀ کلمات مذاهب اربعه در شرایط رهبر:
- فصل دوم شرایط رهبر از دیدگاه عقل (با قطع نظر از آیات و روایات)
- فصل سوم شرایط رهبر در چشمانداز آیات قرآن کریم
- فصل چهارم بحث و بررسی تفصیلی در شرایط رهبر شرط اول: عقل و درایت کافی
- فصل پنجم شرط دوم: اسلام و ایمان
- فصل ششم شرط سوم: عدالت
- فصل هفتم شرط چهارم: علم و فقاهت
- فصل هشتم شرط پنجم: قدرت و تدبیر رهبری
- فصل نهم شرط ششم: آلوده نبودن به خصلتهای ناپسند (نظیر بخل و طمع و سازشکاری)
- فصل دهم شرط هفتم: مرد بودن (ذکوریت)
- [بیان این شرط]
- نظریۀ برخی از فقهای شیعه و سنی در مورد اشتراط مرد بودن در قاضی:
- * در کتاب القضاء خلاف اینگونه آمده است:
- * و در کتاب قضاوت شرایع اینگونه آمده است:
- * و مرحوم صاحب جواهر [پس از نقل کلام صاحب شرایع- کلام فوق-] میفرماید:
- * و ابن قدامۀ حنبلی در کتاب المغنی
- * و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه
- * در کتاب فقه اسلامی و ادلۀ آن،
- سخنی دربارۀ اجماع [ادعا شده در این شرط]:
- کلام استاد بزرگوار آیت الله العظمی بروجردی دربارۀ اجماع:
- دو نکتۀ قابل توجه:
- آیات مورد استناد در این شرط:
- روایات مورد استناد در این شرط:
- اشاره
- 1- در کتاب صحیح بخاری به سند خویش از «ابی بکره»
- 2- مرحوم صدوق در خصال به سند خویش از جابر بن یزید جعفی
- 3- در اواخر کتاب الفقیه از حماد بن عمرو، و انس بن محمد
- 4- امیر المؤمنین (ع) در نهج البلاغه میفرماید:
- 5- ترمذی در کتاب سنن
- 6- همین روایت در تحف العقول
- 7- بحار الانوار از کنز کراجکی از امیر المؤمنین (ع)
- 8- و نیز امیر المؤمنین (ع) در توصیه به لشکریان خویش میفرماید:
- 9- باز امیر المؤمنین (ع) پس از جریان جنگ جمل در خطبهای میفرماید:
- 10- سنن ابن ماجه از پیامبر اکرم (ص) روایت میکند
- 11- و از امیر المؤمنین (ع) روایت شده که
- 12 و 13- فروع کافی با حذف برخی افراد سند از امام جعفر صادق
- 14- کافی از تعدادی از اصحاب از احمد بن محمد از ابن محبوب
- 15- اختصاص شیخ مفید به نقل از ابن عباس،
- 16- مستدرک الوسائل از کتاب تحفة الاخوان
- 17- و در کنز العمال آمده:
- فصل یازدهم شرط هشتم: پاکزادی
- فصل دوازدهم شرایط مورد اختلاف در رهبر
- اشاره
- شرط اول: بلوغ
- شرط دوم: سلامت اعضای بدن و حواس
- شرط سوم: حریت (آزاد بودن)
- شرط چهارم: قرشیت (سید بودن)
- شرط پنجم: عصمت (مصون بودن از گناه و خطا):
- شرط ششم: منصوصیت (تعیین امام توسط شارع مقدس):
- اشاره
- کلمات علما پیرامون شرط منصوصیت:
- روایات مورد استناد در این شرط:
- اشاره
- 1- روایت طولانی عبد العزیز بن مسلم از امام رضا (ع)
- 2- بحار الانوار از عیون
- 3- و باز بحار به نقل از خصال
- 4- و باز بحار از معانی الاخبار
- 5- و باز در بحار از معانی الاخبار از امام زین العابدین (ع)
- 6- و باز در بحار از کتاب احتجاج
- 7- و باز در بحار از صدوق در کمال الدین
- 8- و باز در بحار از مناقب،
- 9- و باز در بحار از کتاب مناقب
- 10- باز در بحار از خصال
- انحصار منصوصیت در ائمه معصومین علیهم السلام:
- رهبری فقها در عصر غیبت، رهبری اصول و ضوابط:
- بخش پنجم چگونگی انعقاد امامت و تعیین رهبری
- اشاره
- فصل اول سخنان بزرگان در چگونگی انعقاد رهبری
- اشاره
- 1- ماوردی در کتاب الاحکام السلطانیه میگوید:
- 2- قاضی ابو یعلی مینویسد:
- 3- و در مغنی ابن قدامۀ حنبلی آمده است:
- 4- در کتاب منهاج نووی که یکی از بزرگان شافعیه است آمده:
- 5- مرحوم علامۀ حلّی- طاب ثراه- در تذکره میفرمایند:
- 6- و در کتاب کشف المراد میفرماید:
- 7- و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه آمده است:
- 8- در کتاب الفقه الاسلامی و ادلته
- 9- و نیز هم ایشان در جای دیگر میگوید:
- توضیح بیشتر کلام در این زمینه:
- فصل دوم سخنی در باب نصب فقها در عصر غیبت و تعدد رهبری
- اشاره
- نکتۀ اول:
- احتمالات مختلف در چگونگی ولایت فقهای یک عصر در مقام ثبوت:
- اشاره
- احتمال اول: همه فقهای واجد شرایط یک عصر به صورت عام استغراقی از جانب ائمه علیهم السلام منصوب باشند،
- احتمال دوم: همۀ آنها به نحو عموم ولایت دارند،
- احتمال سوم: فقط یکی از آنها منصوب به ولایت باشد.
- احتمال چهارم: همه منصوب به ولایت باشند،
- احتمال پنجم: اینکه مجموعه آنها من حیث المجموع به ولایت منصوب باشند
- اشکالات وارده بر هر یک از احتمالات:
- خلاصۀ کلام اینکه:
- احتمالات مختلف در چگونگی ولایت فقهای یک عصر در مقام ثبوت:
- نکتۀ دوم: تصدی ولایت توسط هر یک از فقها به عنوان واجب کفایی:
- دو مطلب قابل توجه
- فصل سوم دلایل نصب عمومی فقها به ولایت
- اشاره
- 1- مقبولۀ عمر بن حنظله:
- 2- مشهورۀ ابی خدیجه:
- [متن روایت]
- سند روایت:
- تفسیر سه آیۀ مورد استناد و معنی اولی الامر:
- سخن استاد بزرگوار امام خمینی پیرامون مقبوله:
- [بیان استاد]
- توضیح کلام استاد:
- مناقشاتی پیرامون کلام استاد:
- اشاره
- 1- ما، در فصل گذشته، نصب عام فقها در عصر غیبت را به شکلهای پنجگانۀ آن،
- 2- طبق اعتقاد ما، ولایت برای شخص امام صادق (ع) و بعد از آن حضرت برای سایر ائمه از فرزندان وی به وسیلۀ نصب ثابت و مسلم است،
- 3- ظاهرا امام صادق (ع) در صدد قیام و انقلاب علیه سلطۀ حاکم در عصر خویش نبوده
- 4- استعمال واژۀ حکومت و مشتقات آن در خصوص معنی قضاوت چیزی است که در کتاب و سنت غلبه یافته
- 5- ظاهرا مخاطب در کلمۀ «منکم» و «علیکم» خصوص شیعۀ امامیۀ اثنیعشریه است،
- 6- بر فرض که واژۀ «حکم» با همۀ مشتقات آن به حسب وضع و مفهوم، قضاوت و غیر قضاوت
- 7- لفظ حکم در مقبوله ظهور در قاضی تحکیم- یعنی کسی که از سوی دو طرف دعوا، برای حکمیت مشخص میشود- دارد،
- سخن استاد بزرگوار آیت الله العظمی بروجردی- قدس سرّه- و نقد و بررسی آن:
- 3- حدیث اللهم ارحم خلفائی:
- 4- حدیث العلماء ورثة الانبیاء و احادیث مشابه آن:
- 5- حدیث الفقهاء حصون الاسلام:
- 6- حدیث الفقهاء امناء الرسل:
- 7- حدیث: و اما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا-
- 8- حدیث العلماء حکام علی الناس:
- 9- حدیث مجاری الامور و الاحکام علی ایدی العلماء
- روایات دیگری که توهم شده در نصب عمومی فقها مورد استناد است.
- اشاره
- 1- در کتاب عوائد از مجمع از پیامبر اکرم (ص) روایت شده که فرمود:
- 2- در بحار از منیة المرید روایت شده که مقاتل بن سلیمان گفت:
- 3- باز در بحار از عوالی روایت شده که پیامبر اکرم (ص) فرمود:
- 4- باز در بحار از عوالی روایت شده که پیامبر اکرم (ص) فرمود:
- 5- در تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) آمده است که آن حضرت فرمود:
- فصل چهارم دلایل صحت انعقاد امامت با انتخاب مردم
- اشاره
- 1- قضاوت عقل در این زمینه:
- 2- سیرۀ عقلا در واگذاردن امور به افراد توانمند امین:
- 3- فحوای قاعدۀ «الناس مسلطون علی اموالهم»:
- 4- ولایت، یک نوع قرارداد و معاهده:
- 5- آیات و روایات مربوط به مشورت در امر ولایت و حکومت:
- 6- مورد خطاب واقع شدن مردم در مسائل اجتماعی در آیات و روایات:
- 7- انسان، خلیفۀ خدا و وارث زمین:
- 8- کلام امیر المؤمنین بر صحت و مشروعیت انتخاب:
- 9- کلام امیر المؤمنین (ع) بر ضرورت علنی بودن بیعت:
- 10- کلام امیر المؤمنین (ع) به هنگام بیعت با آن حضرت در مسجد مدینه:
- 11- تعیین والی با مشورت مهاجرین و انصار:
- 12- اهمیت دادن به نظر مردم در نامۀ امیر المؤمنین (ع) به شیعیان خویش:
- 13- کلام پیامبر اکرم (ص) در ارتباط با انتخاب علی (ع):
- 14- انتخاب در کلام امام حسن (ع) به معاویه:
- 15- انتخاب به وسیلۀ شوری در صلحنامۀ امام حسن (ع) با معاویه:
- 16- سقوط حکومت در انتخاب ناشایست مردم:
- 17- غصب خلافت در حکومت بدون مشورت مردم:
- 18- نهی شدن مردم از سپردن خلافت به زنان:
- 19- نهاده شدن وظیفۀ تعیین امام بر عهده مردم:
- 20- نقش مردم در نامۀ مردم کوفه به امام حسین (ع) و پاسخ آن حضرت به آنان:
- 21- قبول امامت افراد عادل فریضهای الهی بر مردم:
- 22- دستور پیامبر اکرم (ص) به انتخاب فرمانده در جنگ موته:
- 23- ضرورت تعیین رهبر، حتی در بین سه نفر:
- 24- نقش مردم در معاهدۀ پیامبر (ص) با اهل مقنا:
- 25- فحوای فتاوای فقها در انتخاب قاضی تحکیم و مفتی و قاضی در صورت تعدد:
- 26- آیات و روایات بیعت:
- فصل پنجم ماهیت و حقیقت بیعت
- فصل ششم شانزده مسئلۀ قابل توجه
- [اجمال این مسائل]
- مسأله نخست: وجوب کاندیدا شدن برای رهبری و شعب آن بر افراد با صلاحیت:
- مسأله دوم: تفاوت حکومت اسلامی با حکومت دموکراسی
- مسأله سوم: آیا شرایط هشتگانه در رهبر، تکلیفی است یا وضعی؟
- مسأله چهارم: آیا شرایط رهبری، شرایط واقعی است یا علمی؟
- مسأله پنجم: اگر برخی شرایط رهبری در کسی و برخی در فرد دیگری وجود داشت، تکلیف چیست؟
- مسأله ششم: ارتباط انتخابات با رشد فرهنگی مردم:
- مسأله هفتم: انتخابات و مشکل تهدید و تطمیع:
- مسأله هشتم: آیا ملاک در انتخابات، اتفاق همۀ آراء است یا اکثریت یا اهل حل و عقد و یا ...؟
- [سه نظر در مسألة]
- دلایل عدم ضرورت شرکت همۀ مردم در انتخاب رهبر:
- 1- در نهج البلاغه از امیر المؤمنین (ع) روایت شده که فرمود:
- 2- و باز در نهج البلاغه ضمن نامۀ آن حضرت به معاویه آمده است:
- 3- گفتگویی که بین امیر المؤمنین (ع) و معاویه در صفین
- 4- در تاریخ الخلفاء سیوطی در مورد مسائلی که پس از قتل عثمان به وقوع پیوست
- 5- در کتاب الامامة و السیاسۀ ابن قتیبه
- 6- و در کامل ابن اثیر ضمن گفتگوی امیر المؤمنین (ع) با فرزندش امام حسن (ع)
- 7- در تاریخ طبری به هنگام نقل وقایع بعد از کشته شدن عثمان آمده است:
- 8- پیش از این در پاسخ سید الشهداء (ع) به نامههای مردم کوفه
- چگونگی تبیین و تفسیر روایات فوق:
- مسأله نهم: مشکل انتخابات و پایمال شدن حقوق اقلیت:
- مسأله دهم: اگر افراد اندیشمند و صالح در طرف اقلیت باشند چه باید کرد؟
- مسأله یازدهم: اموری که مردم، خود اختیار آن را ندارند چگونه به حاکم واگذار میکنند؟
- مسأله دوازدهم: اگر اکثریت مردم در انتخابات شرکت نکردند تکلیف چیست؟
- مسأله سیزدهم: تصدی وظایف حکومت از باب حسبه
- مسأله چهاردهم: آیا انتخاب حاکم، عقد جایز است یا عقد لازم؟
- مسأله پانزدهم: انتخابات، و شرایط انتخاب کنندگان:
- مسأله شانزدهم: حکم مبارزۀ مسلحانه علیه حاکم فاقد شرایط:
- اشاره
- روایات منقول از طریق سنت در این مسأله:
- نقل برخی از فتاوی علمای سنت در این باره:
- دو موضوع شایان توجه:
- دلایل جواز و بلکه وجوب مبارزۀ مسلحانه علیه حاکم فاسق ستمگر:
- اشاره
- دلیل اول- دلالت آیات و روایات:
- دلیل دوم: ضرورت بازگرداندن حکومت به مسیر اصلی:
- دلیل سوم: آیات و روایات امر به معروف و نهی از منکر:
- دلیل چهارم: قیام سید الشهداء امام حسین (ع):
- دلیل پنجم: قیام و انقلاب زید بن علی «ره»:
- دلیل ششم: قیام و انقلاب حسین بن علی «ره» شهید فخ:
- دلیل هفتم: قیام ائمه معصومین (ع) در صورت وجود نیرو و یاور:
- دلیل هشتم: پیمان خداوند از دانایان بر دفاع از حقوق ستمدیدگان
- دلیل نهم: اطلاق ادلۀ مجازات محارب و مفسد فی الارض:
- دلیل دهم: اطلاق ادلۀ ضرورت مبارزه با بغات:
- دلیل یازدهم: روایات نکوهش از حاکم ستمگر:
- خلاصۀ کلام و نتیجه:
- جلد سوم
- [اجازه مترجم از مؤلف و جواب آن]
- یادداشت جلد سوم
- بخش ششم محدودۀ ولایت و اختیارات ولی فقیه (حاکم اسلامی)
- اشاره
- فصل اول اهداف دولت اسلامی و وظایف حاکم مسلمانان
- اشاره
- [اهداف دولت اسلامی]
- وظایف حاکم اسلامی:
- [کلام ماوردی در احکام السلطانیه]
- وظایف حاکم اسلامی از دیدگاه آیات و روایات
- [آیات]
- [روایات]
- [5- روایت اول معاذ]
- [6- روایت دوم معاذ]
- [7- روایت سوم معاذ]
- [8- روایت عمرو بن حزم]
- 9- در نهج البلاغه آمده است:
- 10- باز در نهج البلاغه از ابن عباس منقول است که گفت:
- 11- باز در نهج البلاغه آمده است:
- 12- در نهج البلاغه در رد خوارج آمده است:
- 13- باز در نهج البلاغه در مورد بازگرداندن املاک و اموال عثمان به بیت المال میفرماید:
- 14- باز در نهج البلاغه آمده است:
- 15- باز در نهج البلاغه در خطاب آن حضرت (ع) به عثمان آمده است:
- 16- باز در نهج البلاغه آمده است:
- 17- در غرر و درر آمدی از امیر المؤمنین (ع) منقول است که فرمود:
- 18- در کلامی از آن حضرت (ص) ضمن نامهای که به معاویه نگاشته
- 19- باز پیش از این از کتاب محکم و متشابه به نقل از تفسیر نعمانی
- 20- در خبر طولانی عبد العزیز بن مسلم
- 21- در خبر فضل بن شاذان از امام رضا (ع) که پیش از این خوانده شد آمده بود:
- 22- پیش از این در خبر حنان از پدرش از امام محمد باقر (ع) خوانده شد که فرمود:
- 23- در خبر سلیمان بن خالد، از امام صادق (ع) آمده است که فرمود:
- 24- در کنز العمال آمده است:
- 25- روایات مستفیضه دیگری که از آنها استفاده میشود
- [آیات و روایات راجع به سیاست خارجی]
- خلاصه کلام و نتیجه:
- دو نکته قابل توجه:
- دو نمونه از موارد کنترل پیامبر اکرم (ص) بر اموال و دارائی مردم در شرایط ویژه
- فصل دوم شوری و مشورت
- فصل سوم مسئولیت رهبر در حکومت اسلامی و اشراف وی بر قوای سهگانه
- فصل چهارم وظایف و گسترۀ هر یک از قوا و دوایر در حکومت اسلامی
- اشاره
- [اساس قوی سه قوه است]
- قوه تشریعیه [مقننه]:
- اشاره
- 1- نیاز، حدود و وظایف:
- 2- چگونگی انتخاب نمایندگان مجلس شوری:
- 3- ویژگیهای انتخاب کنندگان و انتخابشوندگان:
- 4- منابع و مصادر احکام اسلامی: «1»
- منابع مورد اختلاف در بین شیعه و سنت
- 5- استنباط و اجتهاد:
- 6- تخطئه و تصویب:
- 7- باز بودن باب اجتهاد برای همگان:
- 8- تقلید و ادله آن
- [اجتهاد کار کیست]
- دلایل مورد استناد بر حجیت فتوای فقیه:
- اشاره
- دلالت آیات:
- دلالت روایات:
- اشاره
- دسته اول: روایاتی که در مدح نقل کنندگان روایت و برای تشویق نشر احادیث
- دسته دوم: روایاتی که از ائمه- علیهم السلام- وارد شده که شیعیان را بطور کلی به فقها ارجاع دادهاند:
- دسته سوم: روایاتی که از سوی ائمه- علیهم السلام- وارد شده و ضمن آن برخی از شیعیان را به برخی دیگر ارجاع دادهاند
- دسته چهارم: روایاتی که به صدور فتوی فرمان داده و مردم را به آن تشویق نموده است
- دسته پنجم: روایاتی که بر حرمت صدور فتوی بدون فقاهت و آگاهی از مسائل شرعی،
- دسته ششم: روایاتی که بر متعارف بودن صدور فتوی و عمل به آن در زمان ائمه (ع) دلالت دارد
- دسته هفتم: روایاتی که بر ارجاع امر قضاوت به فقهاء شیعه و وجوب قبول حکم و قضاوت آنان دلالت دارد،
- مناقشه در دلایل تقلید:
- سخن ابن زهره در تقلید:
- راه دیگر در مسأله تقلید:
- دوم: قوه مجریه:
- اشاره
- 1- قوه مجریه و ضرورت آن
- 2- خاستگاه قوه مجریه:
- 3- ویژگیهای وزراء و کارگزاران و فرماندهان در ردههای مختلف:
- 4- اشاره اجمالی به دوائر مختلف قوة مجریة:
- 5- برخی از کسانی که پیامبر اکرم (ص) آنان را به شهرها و نواحی مسئولیت داد
- 6- برخی از کسانی که پیامبر (ص) آنان را برای گردآوری مالیات و صدقات فرستاد:
- 7- تعداد غزوات و سریّههای پیامبر اکرم (ص):
- 8- کسانی که پیامبر اکرم (ص) به هنگام بیرون رفتن از مدینه آنان را بجای خویش گماشت:
- 9- برخی از کسانی که پیامبر (ص) آنان را برای دعوت پادشاهان به اسلام مبعوث فرمود:
- 10- کسانی که پیامبر (ص) آنان را برای تعلیم قرآن و آموزش دین به مناطق مختلف گسیل داشت:
- قوه قضائیه:
- اشاره
- 1- نیاز جامعه به قوه قضائیه
- 2- انحصار حق قضاوت به خدا و رسول و انبیاء و اوصیای آنان
- 3- شرائط و ویژگیهای قاضی:
- 4- اعتبار علم در قاضی:
- 5- آیا علم قاضی باید مبتنی بر اجتهاد باشد؟
- 6- آیا فقیه میتواند مقلد را به قضاوت منصوب کند؟
- 7- آیا مجتهد میتواند غیر مجتهد را در قضاوت وکالت دهد؟
- 8- آیا تجزی در اجتهاد مجزی است یا خیر؟
- 9- آیا در صورت امکان، تعیین اعلم الزامی است؟
- 10- توجه ویژه اسلام به قسط و عدل و داوری به حق:
- 11- تساوی افراد در برابر قانون:
- 12- استقلال قاضی
- 13- برخی از آداب قضاوت:
- 14- وظایف و اختیارات قاضی
- 15- ولایت مظالم:
- فصل پنجم امر به معروف و نهی از منکر و ادارۀ حسبه
- اشاره
- جهت اوّل: تأکید اسلام بر امر به معروف و نهی از منکر.
- جهت دوّم: مراتب امر به معروف و نهی از منکر.
- جهت سوّم: آیا وجوب امر به معروف و نهی از منکر وجوب عینی است یا کفائی؟
- جهت چهارم: برخی از آیات و روایات در این باب
- جهت پنجم: وجوب نهی از منکر نسبت به وابستگان به حکومت توسط مردم.
- جهت ششم: وجوب بیزاری از منکر در قلب و حرمت خرسندی از آن و وجوب خرسندی از معروف.
- جهت هفتم: وجوب کنارهگیری از مرتکب منکر و طرد وی در صورت متنبّه نشدن
- جهت هشتم: رفع یک توهم و شبهه
- جهت نهم: شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر
- جهت دهم: حسبه و شرایط محتسب و فرق میان محتسب و متطوع:
- جهت یازدهم: برخی از موارد که رسول خدا (ص) یا امیر المؤمنین (ع) حسبه را شخصا به عهده گرفته یا به عهده فرد دیگری گذاشتهاند
- جهت دوازدهم: وظیفه محتسب:
- اشاره
- [نظریّه برخی از بزرگان در باب وظیفه محتسب:]
- اشاره
- نظریّه ابن خلدون:
- [مطالب ارزشمند ابن اخوه در معالم القربه:]
- اشاره
- 1- [در امر به معروف و نهی از منکر:]
- 2- [قاطعیت در امر به معروف و نهی از منکر]
- 3- [مراتب امر به معروف و نهی از منکر:]
- 4- [اقسام امر به معروف و نهی از منکر:]
- 5- [امر به معروف در واجبات فردی و اجتماعی:]
- 6- [امر به معروف در حقوق عمومی و خصوصی مردم]
- 7- [امر به معروف در حقوق مشترک بین خدا و خلق:]
- 8- [وظیفه محتسب در اقسام مختلف نهی از منکر:]
- 9- [وظیفه محتسب در رسیدگی به تکدّی گدایان:]
- 10- [وظیفۀ محتسب در مقابله با بدعتگذاران]
- 11- [وظیفۀ محتسب در بازداشتن مردم از موارد شک و تهمت:]
- 12- [حسبه بر ابزارهای حرام و شراب:]
- 13- [حسبه بر اهل ذمّه:]
- 14- [حسبه بر امور مردگان:]
- 15- [حسبه بر خریدوفروش و معاملات ناروا:]
- 16- [حسبه بر چیزهائی که بر مردان حرام است:]
- 17- [حسبه بر کارهای ناشایست در بازار و شوارع:]
- 18- [حسبه بر هیزمکشان و ستورداران:]
- 19- [حسبه بر عفت عمومی و محل عبور و مرور زنان:]
- 20- [حسبه بر سنگ و ترازو و پیمانه و ذراع:]
- 21- [حسبه بر علّافان و آسیابانان:]
- 22- [حسبه بر نانپزان و نانوایان:]
- 23- [حسبه بر اغذیهفروشان و شیرینیپزان:]
- 24- [حسبه بر سلاخان و قصابان:]
- 25- [حسبه بر داروسازان:]
- 26- [حسبه بر عطاران و شمعسازان:]
- 27- [حسبه بر خواروبارفروشان، لبنیاتیها و بزازان:]
- 28- [حسبه بر دلالان:]
- 29- [حسبه بر صنایع و مشاغل مختلف:]
- 30- [حسبه بر صرافان:]
- 31- [حسبه بر دامپزشکان:]
- 32- [حسبه بر سمساران برده و کنیز و دلالان خانه و حیوانات:]
- 33- [حسبه بر گرمابهها و گرمابهداران:]
- 24- [حسبه بر پزشکان و چشمپزشکان:]
- 35- [حسبه بر مربیان اطفال:]
- 36- [حسبه بر خادمان مسجد و مؤذّنان:]
- 37- [حسبه بر واعظان:]
- 38- [حسبه بر منجمان و نامهنگاران:]
- 39- [حسبه در حدود و تعزیرات شرعی:]
- 40- [حسبه بر قاضیان و گواهان:]
- 41- [حسبه بر فرمانروایان و کارداران:]
- 42- [وظایف محتسب:]
- 43- [حسبه بر کشتیبانان:]
- 44- [حسبه بر سایر مشاغل اجتماعی:]
- خاتمه: [ویژگیها و شرایط محتسب:]
- فصل ششم تعزیرات شرعی
- اشاره
- [تعزیرات شرعی در کتب فقها و روایات]
- جهت نخست: عنایت اسلام به اقامه حدود و تعزیرات:
- جهت دوم: گسترش حکم تعزیر بر گناهان صغیره و کبیره
- جهت سوم: مفهوم لغوی تعزیر:
- جهت چهارم: آیا مراد از تعزیر، زدن و به درد آوردن است، یا مطلق تادیب؟
- جهت پنجم: تعزیر مالی
- اشاره
- [طرح بحث در این زمینه:]
- دلایلی که برای تعزیر مالی- بصورت گرفتن یا نابود کردن اموال- میتوان بدان استناد نمود:
- اشاره
- اول: سوزاندن مجسمه گوسالهای که مورد پرستش قرار گرفته بود توسط حضرت موسی (ع).
- دوم: خراب کردن و آتش زدن مسجد ضرار با توجه به مالیت آن توسط پیامبر اکرم (ص).
- سوم: تهدید پیامبر (ص) مبنی بر این که خانه کسانی که به جماعت حاضر نمیشوند را به آتش خواهد کشید.
- چهارم: آنچه از پیامبر (ص) وارد شده در تهدید به مصادره لباس و وسائل فردی که از زدن دف (تنبک) و نواختن موسیقی حرام کسب درآمد میکرد.
- پنجم: روایاتی که از پیامبر اکرم (ص) در مورد شکستن خمهای شراب و دونیم کردن ظرفهای آن وارد شده است:
- ششم: آنچه از آن حضرت (ص) در ارتباط با دستور شکستن دیگهائی که در جنگ خیبر گوشت الاغ در آن طبخ شده بود آمده است.
- هفتم: آنچه از آن حضرت (ص) در مورد سوزاندن دو لباس زرد وارد شده است:
- هشتم: آنچه درباره سوزاندن متاع شخص خیانتکار وارد شده:
- نهم: آنچه از امیر المؤمنین (ع) در مورد خراب کردن و یا آتش زدن خانههای کسانی که از وی جدا شده و به معاویه میپیوستند وارد شده است.
- دهم: آنچه از امیر المؤمنین (ع) در مورد به آتش کشیدن محل شرابفروشی روایت شده است «5».
- یازدهم: همه موارد کفارات
- دوازدهم: آنچه در مورد سوزاندن حیوان موطوئه
- سیزدهم: آنچه امیر المؤمنین (ع) نسبت به منذر بن جارود، عامل خود بر محلی بنام اصطخر قضاوت نمود
- چهاردهم: روایاتی که در پرداخت دو برابر متاع به عنوان غرامت آمده:
- پانزدهم: آنچه در لزوم دریافت قیمت بنده از کسی که بنده خود را شکنجه کرده، وارد شده است:
- شانزدهم: اطمینان عقلی که موجب وثوق به حکم است:
- هفدهم: اولویت قطعی:
- هجدهم: اطلاقات ادله حکومت و ولایت فقیه جامع شرایط:
- خاتمه: [تقسیم مجازاتهای مالی]
- جهت ششم: میزان تعزیر بدنی و مقدار آن از جهت قلت و کثرت:
- جهت هفتم: مقدار ضرب تادیبی:
- جهت هشتم: حکم کسی که در اثر اجرای حد یا تعزیر، یا تادیب کشته شده است:
- جهت نهم: نگاهی گذرا به راههای اثبات جرم در حدود و تعزیرات:
- [کلام شرائع در این زمینه]
- [آیا برای گرفتن اعتراف از متهم میتوان به روشهای آزاردهنده و زندان و تعزیر متوسل شد؟]
- مسأله نخست: [آیا شکنجه و تعزیر متهم برای کشف جرم جایز است یا خیر؟]
- مسأله دوم: [آیا اعترافهای زیر شکنجه و تعزیر، دارای ارزش قانونی و شرعی است؟]
- مسأله سوم: [آیا متهم را میتوان برای روشن شدن حقیقت در مورد حق الناس زندانی کرد؟]
- مسأله چهارم: [جواز تعزیر در موارد یقین حاکم به وجود اطلاعات مهم نزد متهم]
- مسأله پنجم: [عدم جواز تعزیر برای اعتراف به جرایم اخلاقی و حق اللّه]
- جهت دهم: اشارهای اجمالی به فروع دیگری از این باب
- اشاره
- اول: پس از اثبات حد، در اجرای آن کاهلی جایز نیست:
- دوم: معوق ماندن اثبات حدود با ایراد شبهه و پذیرفته نشدن شفاعت و سوگند در اجرای آن:
- سوم: تحریم زدن مسلمان به ناحق و در هنگام خشم و وجوب دفاع از مظلوم:
- چهارم: عفو امام از اجرای حدود و تعزیرات:
- پنجم: عدم جواز اجرای حدود در هوای بسیار گرم و بسیار سرد
- ششم: جاری نکردن حدود بر افراد مریض یا مجروح تا هنگام بهبودی- یا مدارا کردن با آنان در اجرا.
- هفتم: کیفیت اقامه حدود و تعزیرات:
- جهت یازدهم: بازگشت به آغاز سخن:
- جهت دوازدهم: اشاره به برخی از تفاوتهای حد و تعزیر:
- جلد چهارم
- اجازهنامه مؤلف محترم دامت برکاته، برای چاپ:
- یادداشت مترجم:
- [تتمه بخش ششم (محدودۀ ولایت و وظائف ولی فقیه/ حاکم اسلامی)]
- فصل هفتم احکام و آداب اداره زندانها
- اشاره
- بحث اوّل: مفهوم زندان از دیدگاه لغوی
- بحث دوم: مشروعیت اجمالی زندان
- بحث سوم: دربارۀ نخستین کسی که در اسلام، زندان ساخت
- بحث چهارم: موضوع زندان و انگیزهها و اهداف آن از نظر شرعی
- بحث پنجم: جایگاه زندان در میان کیفرهای شرعی
- بحث ششم: موارد جمع میان زندان و دیگر کیفرهای شرعی
- [در مجموع، زندان چهار قسم میباشد]
- اجبار زندانی برای مصاحبۀ تلویزیونی:
- [موارد مربوط به انضمام کیفرهای دیگر به کیفر زندان]
- 3- «کسی که موی سر زنی را بتراشد»:
- 4- «ایلاءکننده هرگاه که از طلاق و یا رجوع به همسر خود، خودداری کند»:
- 5- «میگساری در ماه رمضان»:
- 6- «دستیار قتل»:
- 7- «قاتل عمدی آنگاه که قصاص نشود»:
- 8- «کسی که به دروغ شهادت میدهد»:
- 9- «امین بازار در صورتی که در شغل خود خیانت کند»:
- 10- «کسی که به شخص مجرم چیزی را بیاموزد که بر زیان مسلمان دیگر میباشد»:
- 11- «کسی که مملوک خود را بکشد»:
- 12- «کسی که برای سومین بار دزدی کند»:
- بحث هفتم: انواع زندان به حسب دستههای زندانیان
- بحث هشتم: تقسیم زندان به انواع مختلف بحسب موجبات آن
- بحث نهم: درباره هزینهها و مخارج زندان و زندانیان
- بحث دهم: یاد کرد برخی از مسائل مربوط به حقوق زندانیان
- بحث یازدهم: ذکر روایات مربوط به موارد زندان
- اشاره
- شهید اول در قواعد چنین فرموده است:
- در کتاب «الفقه الاسلامی و ادلته» از «کتاب الفروق» قرافی مالکی دربارۀ موارد کلی زندان چنین آورده است:
- روایات گروه اوّل
- اشاره
- دسته اول- روایات مربوط به اتهام:
- دوم، سوم و چهارم- علماء فاسق، پزشکان بیسواد، دلالهای کلاهبردار:
- پنجم، ششم و هفتم- خورنده بناحق مال یتیم، خائن در امانت:
- هشتم و نهم- بدهکار سهل انگار و مدعی ورشکستگی:
- دهم- شوهر دارائی که از پرداخت خرجی همسرش خودداری کند:
- یازدهم: زندانی کردن کفیل تا هنگام حاضر کردن شخص و یا وجه مورد کفالت:
- دوازدهم: زندانی کردن افراد برای بازستانی حقوق مردم و حقوق خدا بطور کلی:
- سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم- کف زن، جیب بر، گور شکاف، شرور مهاجم:
- هفدهم- امین ناظر بر سوق در صورت خیانت:
- هیجدهم- کسی که مطلبی را بر زیان مسلمان دیگر به زندانی تلقین کند:
- نوزدهم- کسی که بناحق گواهی دهد:
- بیستم- کسی که موی سر زنی را بتراشد:
- بیست و یکم- زندانی کردن مادر زنا کار توسط فرزند او:
- بیست و دوم- چاقوکشان مست:
- بیست و سوم- قاتل عمدی که قصاص نشود:
- بیست و چهارم- اسیران جنگی:
- بیست و پنجم- کسی که غلام خود را چنان آزار رساند که او بمیرد:
- بیست و ششم- کسی که سهم خود از غلام و کنیز مورد اشتراک را آزاد کند، زندانی میشود تا سهم دیگری را نیز بخرد و او را کاملا آزاد کند:
- بیست هفتم- دلال فحشائی که محکوم به تبعید شود:
- بیست و هشتم- زندانی کردن مرتد ملی تا آنگاه که توبه کند:
- بیست و نهم- محبوس کردن دزد بعد از بریدن دست برای انجام معالجه:
- گروه دوّم از روایات مربوط به زندان
- اشاره
- اول- کسی که برای سوّمین بار دزدی کند:
- دومین مورد زندان ابد- زن مرتدّ:
- سوّم، از موارد زندان ابد- ایلاءکننده هرگاه که از رجوع خودداری کند:
- چهارم از موارد زندان ابد- دستیار قتل:
- پنجم از موارد زندان ابد- کسی که فرد آزادی را به کشتن شخص دیگری فرمان دهد:
- ششم از موارد زندان ابد- شخص مملوکی که بفرمان آقای خود کسی را کشته باشد:
- هفتم از موارد زندان ابد- کسی که قاتل را از چنگ اولیاء مقتول فراری دهد:
- هشتم از موارد زندان ابد- محارب محکوم به نفی بر طبق آنچه که در برخی از روایات و فتاواست:
- نهم از موارد زندان ابد- مثله کردن [یا صورتگری]:
- دهم از موارد زندان ابد- منجمی که به کار تنجیم اصرار ورزد: «420» 4
- یازدهم از موارد زندان ابد- کسی که با خواهر خود مواقعه کرده و در اثر ضربت نمیرد:
- [مصوبات ژنو دربارۀ زندانیان]
- فصل هشتم احکام استخبارات و کسب اخبار
- اشاره
- بحث اوّل: وجوب نگهداری اسرار و آبروی مسلمانان
- بحث دوم: دربارۀ لزوم نهادهای خبریابی امنیتّی بطور کلّی
- بحث سوّم: در بیان بخشهای گوناگون کسب اخبار و اهداف آن:
- اشاره
- فصل اول- مراقبت کارگزاران و مأموران دولتی:
- فصل دوّم- مراقبت فعّالیّتهای سیاسی- نظامی دولتهای بیگانه:
- فصل سوّم- پیرامون فعّالیّتهای مخالفین، منافقین، جاسوسها و احزاب و سازمانهای سرّی داخلی جنگ طلب:
- فصل چهارم پیرامون ضرورت کسب اخبار و اطّلاعات دربارۀ نیازمندیها و شکایات مردم و نارساییها و نابسامانیهای امور جامعه:
- بحث چهارم: پیرامون امور دیگری از مسائل استخبارات که شایسته است دانسته شود
- فصل هفتم احکام و آداب اداره زندانها
- جلد پنجم
- اجازهنامه مؤلف محترم دامت برکاته، برای چاپ:
- یادداشت مترجم
- [تتمۀ بخش ششم]
- فصل نهم چگونگی ثبوت هلال با حکم والی
- فصل دهم احتکار و قیمتگذاری
- اشاره
- 1- احتکار و انحصار تجاری مشکل تمدن روز:
- 2- مفهوم احتکار در لغت:
- 3- مفهوم احتکار در کلمات فقهاء:
- 4- آیا احتکار حرام است یا مکروه؟
- 5- دلایل حرمت و یا کراهت احتکار:
- 6- گروهبندی اخبار و روایات احتکار:
- 7- آیا احتکار منحصر در اشیاء بخصوص است؟
- 8- روایات حصرکننده را چگونه باید تفسیر نمود؟
- 9- دیدگاه برخی از فقها در تعمیم احتکار:
- 10- آیا خریدن کالا در احتکار شرط است؟
- 11- شرطیت قصد افزایش قیمت در احتکار:
- 12- وادار نمودن محتکر بر فروش کالای احتکار شده:
- 13- قیمتگذاری:
- 14- روایات نرخگذاری:
- 15- تعیین نرخ در چه زمانی جایز است؟
- فصل یازدهم وظایف رهبر و کارگزاران حکومت اسلامی در برابر بیت المال
- اشاره
- روایات مسأله
- 1- در روضه کافی به سند صحیح از محمد بن مسلم، از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود:
- 2- باز در روضه کافی آمده است:
- 3- در فروع کافی با حذف زنجیره سند [مرسل] از ابی مخنف ازدی روایت نموده که گفت:
- 4- در کتاب غارات آمده است:
- 5- در نهج البلاغة آمده است:
- 6- در وسائل از شیخ به سند خود از حفص بن غیاث آمده است که گفت:
- 7- در نهج البلاغة آمده است
- 8- باز در نهج البلاغة در نامۀ آن حضرت به زیاد بن أبیه
- 9- باز در نهج البلاغة در نامه آن حضرت (ع) به مصقلة بن هبیره شیبانی
- 10- باز در نهج البلاغة در نامهای از آن حضرت (ع) به یکی از کارگزارانش آمده است:
- 11- باز در نهج البلاغة در نامۀ آن حضرت به یکی از کارگزاران خویش آمده است:
- 12- باز در نهج البلاغة آمده است:
- 13- در شرح ابن ابی الحدید آمده است:
- 14- در مناقب به نقل از کتاب مختصر انساب الاشراف آمده است:
- 15- باز در همان کتاب آمده است:
- 16- در تعلیقات احقاق الحق به نقل از کتاب مناقب مرتضویّه آمده است:
- 17- در مناقب نیز در فضایل امیر المؤمنین (ع)
- 18- باز در همان کتاب آمده است:
- 19- در تهذیب و وسایل آمده است:
- 20- در کنز العمال از علی (ع) آمده است:
- 21- باز در همان کتاب از علی (ع) آمده است که فرمود:
- 22- در تاریخ ابن عساکر به سند خود از مجمع التیمی آمده است که گفت:
- 23- باز در همان کتاب به سند خود از سفیان آمده است که گفت:
- 24- در کتاب جمل شیخ مفید آمده است:
- 25- در کتاب الغارات به سند خود از بکر بن عیسی آمده است که گفت:
- 26- باز در الغارات به سند خود از حبیب بن ابی ثابت آمده است:
- 27- باز در الغارات به سند خود از ابی اسحاق همدانی آمده است.
- 28- در شرح ابن الحدید آمده است:
- 29- در نهج البلاغة در مورد بازگرداندن قطایع عثمان
- 30- مسعودی در مروج الذهب مینویسد:
- 31- در دعائم الاسلام آمده است:
- 32- باز در همان کتاب آمده است:
- پایان سخن:
- فصل دوازدهم وجوب رسیدگی به امور محرومان
- اشاره
- [گزیدهای از روایات در مسأله]
- 1- در اصول کافی بسند خود از سفیان بن عیینه، از امام صادق (ع)
- 2- در بحار از صدوق از معانی الاخبار بسند خود از حضرت رضا (ع) آمده است که فرمود:
- 3- در مسند احمد از پیامبر (ص) روایت شده که فرمود:
- 4- در اصول کافی بسند خود از صباح بن سیّابه از امام صادق (ع) آمده است که فرمود:
- 5- باز در همان کتاب بسند خود از علی بن موسی الرضا (ع) آمده است:
- 6- در خبر موسی بن بکر، آمده است که گفت:
- 7- در نهج البلاغة در نامه آن حضرت (ع) به مالک اشتر
- 8- باز در نهج البلاغه در عهدنامه آن حضرت به یکی از کارگزاران وی
- 9- باز در نهج البلاغه در وصیت آن حضرت پس از آنکه از سوی ابن ملجم مورد اصابت واقع شد آمده است:
- 10- در اصول کافی بسند خود از حبیب بن ابی ثابت آمده است که گفت:
- 11- در کتاب مناقب ابن شهرآشوب در رابطه با مناقب امیر المؤمنین (ع) از ابی نعیم آمده است:
- فصل سیزدهم سیاست خارجی اسلام و روش برخورد آن با اقلیتهای غیر مسلمان
- اشاره
- جهت نخست: اسلام، دین و سیاست و تشریع و حکومت است
- جهت دوم: در حقیقت حاکم اصلی خداست
- جهت سوم: اسلام دینی فراگیر، جهانی، و همیشگی.
- جهت چهارم: دعوت اسلام به حق و عدالت:
- جهت پنجم: امت واحده بودن مسلمانان و عدم برتری هر یک از آنان بر دیگری جز به تقوی:
- جهت ششم: نهی از پذیرش حاکمیت کفار و همراز گرفتن آنان
- جهت هفتم: زندگی مسالمتآمیز با کفار و حفظ حقوق و حرمت آنان
- جهت هشتم: امان و آتش بس
- جهت نهم: وجوب وفای به عهد و حرمت پیمانشکنی اگر چه نسبت به کفار
- جهت دهم: مصونیت سیاسی سفرا و نمایندگان
- جهت یازدهم: حکم جاسوس دشمن
- جهت دوازدهم: برخی از معاهدههای پیامبر (ص) با کفار اهل کتاب و دیگران
- فصل چهاردهم نگاهی گذرا به اهمیت نیروی نظامی در اسلام
- فصل پانزدهم حقوق متقابل امام و امت
- بخش هفتم اخلاق کارگزاران
- جلد ششم
- اشاره
- اجازهنامه مؤلف محترم دامت برکاته، برای چاپ:
- یادداشت مترجم
- بخش هشتم: منابع مالی حکومت اسلامی
- اشاره
- مقدمه
- فصل اول: زکات و صدقات
- اشاره
- جهت اوّل مفهوم زکات و صدقه
- جهت دوم زکات در چیست؟
- اشاره
- دیدگاههای فقها در مسأله
- روایات پیرامون آنچه در آن زکات است:
- راههای جمع بین روایات:
- جهت سوم: اختیارات حاکم اسلام در زکات
- جهت چهارم: صدقات مستحبی و موقوفات عام المنفعه
- فصل دوم: خمس
- اشاره
- جهت اول: مفهوم خمس و چگونگی تشریع آن
- جهت دوم: چیزهایی که در آنها خمس واجب است
- جهت سوم مصارف خمس
- جهت چهارم حکم خمس در زمان غیبت
- فصل سوم: غنایم، زمینها و اسرای جنگ
- اشاره
- جهت اول معنای غنیمت و فرق بین غنیمت و فیء
- جهت دوم اختصاص غنایم به خدا و رسول
- جهت سوم چگونگی تقسیم غنائم
- [کلمات فقها در این زمینه]
- روایاتی که در تقسیم غنیمت وارده شده است:
- فتاوای فقها در دو برابر بودن سهم سواره
- روایات مؤید نظر فقهای شیعه
- دلایل نظریّة سوّم
- حکم نیروهای کمکی و ...
- چند فرع در مسأله
- اشاره
- فرع اول: متعارف در زمان ما اینست که در جنگها از ماشینها و هواپیماها و هلیکوپترها استفاده میکنند،
- فرع دوّم: تقسیم غنیمت بین جنگجویان در زمانی بوده که لشکریان بطور داوطلب و به انگیزه خدایی در جنگها شرکت میکردند،
- فرع سوم: علامه در جهاد منتهی بیانی دارد که فشرده آن چنین است:
- فرع چهارم: آیا خمس غنیمت بر قراردادها و احتیاجات و مخارج و بخششهای اندک (رضخ) مقدم است
- جهت چهارم سلب «1» (لباس و سلاح مقتول که به قاتل او میدهند)
- جهت پنجم اشیاء برجسته از غنیمت که برای امام است
- جهت ششم حکم زمینهایی که بوسیلۀ جنگ فتح شده است
- [اقسام زمینها و احکام آن]
- فتاوای فقها در مسأله
- روایات وارده در مسأله و حکم خریدوفروش آن
- در کشت آبی
- در کشت دیم
- [روایات وارده در چگونگی تقسیم زمینهای خیبر]
- گفتگو پیرامون چند محور:
- اشاره
- محور اوّل: [مالکیت عنوان و معنای آن:]
- محور دوم: [زمینهای مفتوحه عنوة آیا زمینهای موات است یا آباد؟]
- محور سوم: [انتقال حق تصرف به مسلمانان]
- محور چهارم: [عدم جواز فروش رقبۀ زمین]
- محور پنجم: [متصدی اراضی مفتوحة عنوة کیست؟]
- محور ششم: [جواز خرید زمین مفتوحه عنوة از سلطان جائر]
- محور هفتم: [دخالت خرید از سلطان جائر در حکم یاد شده]
- محور هشتم: [آیا شارع صحّت تصرفات سلطان جائر را امضاء کرده یا حلیت تصرف برای شیعه را؟]
- محور نهم: [سلطان جائر کیست؟]
- محور دهم: [نقش اجازه امام در زمینهایی که با شمشیر فتح شده]
- محور یازدهم: [شرائط خراجی بودن زمین]
- جهت هفتم اسیران جنگ
- راغب در مفردات گوید:
- [اسیر جنگی در دیدگاهها]
- [حکم عقل و فطرت بر گرفتن اسیر]
- دو مسأله قابل ملاحظه
- توجه به چند نکته
- اشاره
- نکته اول: آیا حکم کشتن اسیران در زمان جنگ در صورتی است که نگهداری آنان خطر آفرین باشد؟
- نکته دوّم: آیا کشتن اسیران پس از خاموش شدن جنگ جایز است؟
- نکته سوّم: آیا تخییر در سه شیوه یا چهار شیوه منحصر به اسیران اهل کتاب است؟
- نکته چهارم: آیا تخییر امام، تخییر دل بخواه است یا تخییر مصلحت؟
- نکته پنجم: اگر به اسیر به عنوان غنیمت بنگریم آیا حق غانمین است؟
- نکته ششم: [نقش اسلام آوردن اسیر در مجازات وی]
- خلاصه کلام و نتیجه
- جهت هشتم غنایم و اسرای اهل بغی
- [بغی چیست و باغی کیست]؟
- [کیفیت برخورد با اهل بغی و شرایط آن:]
- پژوهش پیرامون دو مسأله:
- دیدگاههای مختلف فقها در مورد اموال منقول و تجهیزات جنگی بغات
- [روایات جواز تقسیم ادوات و تجهیزات جنگی بغات]
- خلاصه کلام و نتیجه:
- جلد هفتم
- منابع مالی حکومت اسلامی فیء، انفال
- اشاره
- گفتار مترجم
- فصل چهارم: فیء و برخی از مصادیق آن
- اشاره
- [بخش نخست:] فیء و برخی از مصادیق آن
- [آیات سورۀ حشر دربارۀ فیء]
- [چند مطلب مربوط به این بحث]
- اشاره
- مطلب اول: آیا موضوع دو آیه پیرامون فیء یکی است؟
- مطلب دوم: حکم اموال به دست آمده بدون جنگ
- مطلب سوم: آیا فیء و انفال خمس دارد؟
- مطلب چهارم: فیء چیست و مقصود از آن در زبان شارع کدام است؟
- مطلب پنجم: برخی از انواع فیء
- بخش دوم: جزیه
- اشاره
- جزیه و خراج و تفاوت بین آنها
- مسأله نخست: جزیه
- اشاره
- مطلب اول:. جزیه از چه کسانی گرفته میشود؟
- مطلب دوم: کسانی که جزیه از آنان ساقط است
- مطلب سوم: اندازۀ جزیه
- مطلب چهارم: در اینکه امام یا نمایندگان او میتوانند جزیه را بر افراد یا زمینها یا هر دو قرار دهند.
- مطلب پنجم: جواز اضافه کردن زکات اهل ذمّه به عنوان جزیه
- مطلب ششم: جواز شرط نهادن میهمانی بر اهل ذمّه:
- مطلب هفتم: عدم دریافت چیزی بجز جزیه و آنچه در قرارداد شرط شده از اهل ذمّه
- مطلب هشتم: در جواز گرفتن جزیه از پول شراب و خوک و دیگر محرّمات
- مطلب نهم: هرگاه ذمّی [پیش از پرداخت جزیه] از دنیا برود یا اسلام را بپذیرد
- مطلب دهم: مصرف جزیه
- مطلب یازدهم: در معنی «صغار» و اشاره به ماهیت جزیه و تاریخ آن
- مطلب دوازدهم: اشارهای گذرا به شرایط ذمّه
- بخش سوم: خراج
- فصل پنجم: انفال
- اشاره
- مطلب اول: تفسیر آیۀ انفال، معنی انفال و مقصود از آن در آیه و در فقه فریقین
- مطلب دوّم: در معنی اینکه انفال از آن امام است
- مطلب سوّم: پژوهشی گستردهتر در مصادیق و عناوین انفال
- اشاره
- [اموالی که به عنوان انفال شناخته شده است]
- 1- زمینهایی که بدون جنگ به دست آمده است.
- 2- زمینهای موات
- 3- زمینهای بیصاحب
- 4- قلّه کوهها، بیابانها و جنگلها
- 5- ساحل دریا
- 6- زمینهای ویژه و اشیاء برگزیده پادشاهان
- 7- اشیاء برگزیدۀ غنیمت (صفایا)
- 8- غنایمی که رزمندگان بدون اجازه امام به دست آوردهاند.
- 9- معادن
- 10- میراث بدون وارث
- 11- دریاها
- 12- زمینهای بایری که بدون استفاده مانده است.
- مطلب چهارم: حکم انفال و تملک آن و تصرف در آن به ویژه در زمان غیبت
- اشاره
- مسأله نخست: اختصاص انفال به خدا و پیامبر و پس از وی به امام
- مسأله دوّم: عدم جواز تصرف در انفال بدون اجازه امام
- منابع مالی حکومت اسلامی فیء، انفال
- جلد هشتم
- احیاء موات، مالیات، پیوستها، فهارس
- اشاره
- گفتار مترجم
- [تتمه فصل پنجم از باب هشتم در أنفال]
- [تتمه مطلب چهارم در حکم أنفال]
- اشاره
- مسأله سوم: احیاء زمینهای موات
- مسأله چهارم: شرایط احیا
- مسأله پنجم: احیا و تحجیر چیست و چگونه ایجاد میشوند
- [معنی إحیاء]
- [سخنان فقها دربارۀ احیاء موات
- دو نکته قابل توجه
- اشاره
- نکتۀ اول: [آیا در نظر عرف قصد ملاک است یا واقعیت خارجی؟]
- نکتۀ دوّم: مفهوم سنگچین (تحجیر) و احکام آن.
- اشاره
- [در این رابطه سخن برخی از فقها را از نظر میگذرانیم:]
- [چند روایت در باب تحجیر
- [معنی تحجیر (سنگچین) چیست؟
- دلیل اول: اطلاقات روایات احیا
- دلیل دوم: اینکه مورد موثقه محمد بن مسلم و صحیحۀ أبو بصیر و مرسلۀ صدوق زمینی است که متعلق به ذمّی بوده است و «تخصیص مورد» جایز نیست.
- دلیل سوم: همۀ فقهای ما اتفاق دارند بر اینکه زمینهایی که با جنگ گشوده شده (مفتوح عنوه)
- مسأله ششم: آیا احیا موجب مالکیت رقبۀ زمین است؟
- مسأله هفتم: آیا اسلام شرط است؟
- مسأله هشتم: حکم زمینهای آباد هنگامی که موات شود
- [حکم صورتی که اعراض احراز شود]
- [صورتی که اعراض ثابت نشود دو قسم است]
- اشاره
- قسمت اول: آنجا که صاحب آن معلوم و معین است.
- اشاره
- نظریه اوّل: اینکه زمین در ملکیت صاحب اول خود به صورت مطلق باقی میماند،
- نظریه دوم: بصورت مطلق از ملک وی خارج شده است،
- نظریه سوم: بین ملکیت با احیا، و ملکیت با خریدن یا بخشش یا وراثت و مانند آن، تفصیل قائل شویم
- نظریه چهارم: به مجرد موات شدن از ملک وی خارج نمیشود، و در صورتی که دیگری آن را احیا کند و بر آن تسلط یابد از ملک وی خارج میشود.
- نظریه پنجم: بر ملکیت اولی باقی است، ولی دیگری نیز میتواند آن را احیا کند
- نظریه ششم: از مالک نخستین یا حاکم در صورت امکان، اجازه بگیرد، و الّا شخصاً آن را احیا کند،
- [سخنان فقها در مسأله
- [ادلّه بقاء ملک مخروبه بر ملکیت احیاکننده
- [مناقشات ادلّۀ سهگانه
- [دلایل نظریه دوم
- [چگونگی جمع بین روایات
- قسمت دوّم از زمینهایی که بعداً موات شده، زمینهایی است که صاحب آن نامعلوم است،
- روایات جواز سوگند دروغ برای فرار از مالیات
- جهت دوّم: برخی از سخنان بزرگان در مورد روایات مالیات
- جهت سوّم: مالیاتهای دیگر جز مالیاتهای شناخته شده
- [جهت اوّل: روایاتی در مذمت دهیکگیران:]
- [تتمه مطلب چهارم در حکم أنفال]
- فصل ششم: دیگر مالیاتها
- پایان کتاب:
- پیوستها:
- اشاره
- مردم سالاری دینی از دیدگاه آیت اللّه العظمی منتظری
- اشاره
- [مقدمه]
- آمیختگی دین و سیاست
- ویژگیهای یک حکومت مردمسالار
- ویژگیهای حکومت دینی از نگاه آیت اللّه منتظری
- مبنای مشروعیت از دیدگاه آیت اللّه منتظری
- شکل حکومت دینی
- شکلهای مطلوب حکومتی از دیدگاه آیت اللّه منتظری
- ساختار کنونی از نگاه آیت اللّه منتظری
- نقش مردم در حکومت اسلامی
- آزادیهای سیاسی، ضمانت اجرای نظارت بر حاکمیت
- حقوق مخالفان سیاسی
- اشاره
- 1- اولین حق که نسبت به موافق و مخالف یکسان میباشد، «حق آزادی بیان و اظهار نظر سیاسی» است.
- 2- دومین حق مخالف سیاسی، حق فعالیت تشکیلاتی و اقدام سیاسی است.
- 3- سومین حق مخالف سیاسی آن است که از تصمیمگیریهای حاکمیت
- 4- تأمین فوری حقوق گوناگون از ناحیۀ حاکمیت بدون تأخیر یا مسامحه؛
- 5- برخورد عادلانه و بدون تبعیض شخص حاکم در آنچه حق است با همۀ ملت و از جمله با مخالف سیاسی؛
- 6- حفظ حیثیت و کرامت انسانی مخالفان سیاسی؛
- 7- حق مصونیت جان، آبرو، مال و شغل مخالف سیاسی؛
- 8- حق مصونیت از تعرّض قضایی؛
- 9- حق پردهپوشی بر عیوب مردم- اعم از موافق و مخالف- و برائت آنان؛
- 10- حق عفو و گذشت نسبت به لغزشها؛
- 11- حقوق اقشار ضعیف و دور از قدرت؛
- 12- حق دیدار خصوصی و بدون حاجب با حاکمان؛
- 13- حقوق اجتماعی و مدنی مخالف سیاسی؛
- 14- حقوق مخالف سیاسی در رابطه با زندان و دادگاه؛
- اشاره
- نکتۀ اول: به طور کلی زندان سیاسی- آن گونه که اکنون مصطلح است- در شرع معهود نیست و به هیچ وجه مشروعیت ندارد:
- نکتۀ دوم: در مورد همۀ زندانیان به طور عام، و در مورد زندانی سیاسی در فرضی که
- نکتۀ سوم: بر فرض این که اتهام سیاسی قابل تعقیب و محاکمه باشد،
- نکتۀ چهارم: در مورد همۀ انواع زندان (حدّ، تعزیر و اکتشاف) و نیز همۀ زندانیان به طور عام،
- گفتهها و نکتهها
- اشاره
- بخش اول: نکتهها و لطیفههای آموزنده
- نیاز زمینه تلاش
- سیّدُنا بیخ بیخ!
- روزه خوری در سیزده رجب!
- کاه مفت و تنبلی الاغ
- تفاوت نفهمیدن شاگرد با نفهمیدن استاد
- تأثیر تعطیلات بر تحصیل طلاب
- فهم عرفی!
- امامزاده یعقوب بالای منار
- مکاسب شیخ و اختراع هواپیما
- اسلام دین سلامت و آسایش
- من آش میپزم اسمش را شما بگذارید!
- دو قران و ده شاهی برای نهار!
- ضرورت تحوّل در فقه
- ضرورت نوشتنی مطالب
- شاه قبّه طلا!
- حق گذشتگان
- سه حدث از یک مخرج!
- فقرای قم
- پسر عموی آیة الله طالقانی
- تحول فکری شافعی
- هر کسی فهمی دارد
- چند توصیه به شاگردان
- علوم اولین و آخرین در مقدمه واجب
- بردهفروشی در ایران
- استبداد زمینۀ دین گریزی
- چشمۀ قیر نفت
- مصرف وجوهات
- بخش دوم: نکتههایی در باره درایه، رجال، حدیث
- برخی اشتباهات در کتابهای بزرگان
- صحت برخی روایات مرسله
- جایگاه روایات و اجماع در کتاب خلاف
- معاویة بن شریح کیست؟
- جوامع اولیه و ثانویه
- تخلیط در کتابهای گذشتگان
- احتمال وجود اشتباه در نوشتههای بزرگان
- تأثیر دانش راویان در روایات آنان
- مضمرات سماعه یا زراره
- ابو البختری یا أبو البهتری
- احتمال سقط و اشتباه در کتب قدما
- تکیه آیة اللّه بروجردی بر کتب قدما
- قابل اعتماد نبودن کتاب جعفریات
- تکیه آیة الله بروجردی بر اصول متلقات
- بیاعتمادی به واقفه
- چهارصد هزار درهم برای جعل یک حدیث
- دقت در نقل روایت
- روایت مرفوعه چیست؟
- چند نکته ادبی
- زادگاه أحمد بن عیسیٰ برقی
- زنجیره سند کتاب نهایه
- ابن براح شاگرد شیخ طوسی
- سعد اسکاف کیست؟
- اراضی سواد
- صابری همان شاپوری است
- تواتر اجمالی چیست؟
- راویان سنی مذهب در سلسله روات شیعه
- نکاتی دربارۀ کتاب دعائم الاسلام
- تفسیر عیاشی
- تفسیر قرطبی
- توجه به یک نکته در کتاب وسایل الشیعة
- محمد بن اسماعیل کیست؟
- نکتهای در بارۀ دیدگاههای ابن عقیل و ابن جنید
- کمک گرفتن امام صادق (ع) از شهاب بن عبد ربه
- عدم لزوم اجازۀ روایت در این زمان
- جامعیت کتاب فقه الرضا
- طبقات رجال احادیث
- برخی از رجال موثق مشهور ائمۀ معصومین علیهم السلام
- بخش سوم: نکتههای کلامی- فلسفی
- بخش چهارم: نکتههای فقهی- اصولی
- مفاد روایت علی الید
- غیر فتوایی بودن کتاب مکاسب
- فتوای ابو حنیفه در نبیذ خرما
- آیا دیات حکم حکومتی است؟
- چگونگی واژه غسل در روایات
- جواز خریدوفروش الکل طبّی
- پاک شدن آب قلیل به اتصال است یا امتزاج؟
- تفاوت قول معصوم با فعل معصوم
- ضرورت توجه به فتاوای و روایات اهل سنت
- لزوم توجه به روایات ترخیصی
- تفاوت اماره و اصل
- نقش کارشناسان در تعیین مصادیق
- منشأ دلالت لفظ بر مفهوم
- امور عقلایی نیازمند تشریع نیست
- بخشهای مختلف دین
- تکیه آیة اللّه بروجردی بر کتب قدما
- مستحدث بودن واژه متنجس
- استناد آیة اللّه بروجردی به القاء خصوصیت
- استناد شیخ و علامه به فتاویٰ و روایات اهل سنت
- جواز فروش کالاهای نجس
- حرمت مسکرات با هر شکل و به هر نام
- ملاک حرمت لهو
- ملاک نجاست چیست؟
- حجیت شهرت قدما تا کجاست؟
- ضرورت توجه به اهداف شارع در معاملات و امور اجتماعی
- جایگاه کتاب شرایع در فقه
- جایگاه استناد به اجماع
- آیا کراهت پوشیدن لباس سیاه یک حکم موسمی است؟
- جایگاه وحدت در نماز جماعت
- گسترش وجوب بر همه اجزای واجب
- ایجاد مقدمه حکم عقل است
- ناظر بودن برخی روایات بر فتاوای اهل سنت
- جواز و یا حرمت رقص
- عدم جواز ناتوان ساختن فرد از انجام منکر
- ملک اشخاص نبودن وجوهات
- احکام تشریعی پیامبر اکرم (ص)
- اشتقاق مشتقات از جوامد
- احتیاط در سه مرتبه گفتن تسبیحات اربع
- عدم دلالت امر بر فور یا تراخی
- غیر عبادی بودن خمس و زکات
- قاعدۀ حیلوله و قاعدۀ فراغ و تجاوز
- قرعه یا قاعدۀ عدل و انصاف
- مشخص شدن تکلیف با اصول عملیه
- حلیت و حرمت صفت ذات یا صفت فعل
- تقدم فهم مجتهد به شهرت قدما
- تداوم ملکیت مورث در وارث
- مضارعه و مساقات از مصادیق شرکتند
- حجیت شهرت در اصول متلقات
- قاعده ید
- مفهوم فقیر
- شأن واقعی و شأن ساختگی
- کتاب علی (ع)
- استناد فقهای اهل سنت به روایت ثقلین
- آیا جزیه همان گزیت است؟
- توضیح مصطلحات
- اشاره
- حرف (الف)
- آتشزَنَه:
- آریستوکراسی:
- آداب قضاء:
- ابن سبیل:
- اتلاف بالتسبیب:
- اجتهاد:
- اجماع:
- اجماع کاشف:
- اجماع مقدر و فرضی:
- اجماع محقق:
- احتکار:
- احکام ثانوی:
- احکام ثابت:
- احکام ولایی [احکام حکومتی]:
- احیاء موات:
- اخبار متعارضه:
- اختلال نظام:
- اختیار:
- اداره حسبه
- ارتکاز ذهنی:
- ارتکاز فطری:
- الارتکاز:
- استعاره:
- استصحاب:
- استنباط:
- اشتغال یقینی:
- اصالة الصحة:
- اصالة البراءة:
- اصل اطلاق:
- اصحاب اجماع:
- اصحاب بدر:
- اصل اولی:
- اصول متلقاة:
- اضرار:
- اضطرار:
- اطلاق:
- اعتکاف:
- اعتبار عقلی:
- الغاء خصوصیت:
- اقطاع:
- امر ارشادی، و امر مولوی:
- امر تعبدی (واجب تعبدی و توصلی):
- امیر الحاج:
- انسداد:
- انسداد کبیر، انسداد صغیر:
- انکار منکر:
- انگشت ابهام:
- اوساق:
- اهل حلّ و عقد:
- اهل ذمه:
- الیگارشی.
- ایقاعات:
- ایلاءِ:
- حرف (ب)
- حرف (ت)
- حرف (ج)
- حرف (ح)
- حرف (خ)
- حرف (د)
- حرف (ر- ز)
- حرف (س- ش)
- حرف (ص- ض- ط- ظ)
- حرف (ع- غ)
- حرف (ف- ق)
- حرف (ک- ل)
- حرف (م)
- حرف (ن، و)
- حرف (ه)
- فهارس:
- احیاء موات، مالیات، پیوستها، فهارس
مبانی فقهی حکومت اسلامی
مشخصات کتاب
سرشناسه : منتظری، حسینعلی، 1301 - 1388.
عنوان قراردادی : دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه. فارسی
عنوان و نام پدیدآور : مبانی فقهی حکومت اسلامی/ منتظری؛ ترجمه و تقریر محمود صلواتی.
مشخصات نشر : تهران: کیهان،1367-
مشخصات ظاهری : ج.
فروست : انتشارات کیهان؛66. معارف اسلامی؛7.
شابک : 12000ریال(ج.1) ؛ 3200 ریال( ج.2،چاپ دوم) ؛ 3700 ریال ( ج.4)
یادداشت : ج. 2 (چاپ دوم: 1371).
یادداشت : ج.4( چاپ اول: 1371).
یادداشت : جلد دوم و چهارم ترجمه ابوالفضل شکوری و توسط نشر تفکر منتشر شده است.
یادداشت : کتابنامه
مندرجات : ج.1. دولت و حکومت .-- ج. 2. امامت و رهبری.-- ج. 4 احکام و آداب زندانها و استخبارات.-
موضوع : ولایت فقیه
موضوع : اسلام و دولت
شناسه افزوده : صلواتی، محمود، 1332 -، مترجم
شناسه افزوده : شکوری، ابوالفضل، 1334 - ، مترجم
شناسه افزوده : سازمان انتشارات کیهان
رده بندی کنگره : BP223/8/م78د4041 1367
رده بندی دیویی : 297/45
شماره کتابشناسی ملی : م 68-376
جلد اوّل
[مقدمه مترجم]
اشاره
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ
پیشگفتار
انقلاب اسلامی با یاری خداوند متعال به رهبری مقام ولایت فقیه در ایران به پیروزی رسید و نفس مسیحایی امام امت، رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی مد ظله العالی بر پیکرۀ نیمه جان ملت مسلمان ایران حیات و نشاطی تازه بخشید و پرچم پرافتخار جمهوری اسلامی در میان اعجاب و ناباوری دوست و دشمن به اهتزاز در آمد و با این پیروزی شکوهمند، وحدت دین و سیاست در عالی ترین شکل خود تجلی نمود و یک بار دیگر قدرت اعجاب انگیز مرجعیت شیعه در ابعاد مبارزاتی اجتماعی، فرا روی جهانیان به نمایش گذاشته شد و در تداوم این درخشش نور، علی رغم همۀ مشکلات و نارساییها و توطئه های مستقیم و غیر مستقیم استعمارگران و ایادی و عمال آنها و تحمیل جنگی نسبتا طولانی توسط رژیم بعث عراق به ایران و ... در یک چشم انداز کلی به روشنی آشکار شد که حکومت اسلامی نه تنها در مرحلۀ براندازی و نفی نظام طاغوت، بلکه در مرحلۀ اثبات و ادارۀ نظام نیز از صلاحیت و کارآیی لازم برخوردار است.
با اینهمه اکنون انقلاب اسلامی در تداوم حرکت بالندۀ خود در مقطع حساسی از تاریخ شکوهمند خویش قرار گرفته که همزمان مسئولیتهای متفاوتی متوجه آن است و باید بدون از دست دادن فرصت به همۀ آنها توجه ویژه ای مبذول نمود.
از یک سو با کارشکنیها و توطئه های استکبار و استعمار جهانی که به خاطر بینش شرکی خود با اسلام و انقلاب اسلامی دشمنی همیشگی دارند، رو در رو است که از این جهت در وضعیتی مشابه زمانۀ امام حسین (ع) قرار دارد و وظیفه در آن، دفاع از